''Εν πλω'' (ή οι πρωτες μερες στη δουλεια)

Tο πλοιο ηταν αγκυροβολημενο μισο μιλι απ’το λιμανι.Ενα γκρι υπηρεσιακο πλεουμενο μας μετεφερε,ειμαστε εξι νοματεοι και ξεκινουσαμε την επαγγελματικη μας σταδιδρομια,ένα ταξιδι στο αγνωστο.Μια ξυλινη σκαλα κρεμονταν απ’το αριστερο κυριο καταστρωμα κι επρεπε να την ανεβουμε κουβαλωντας το τεραστιο σακ βουαγιαζ μας.Ηταν η πρωτη δυσκολια της μετεπειτα επιπονης συνεχειας.Αρπαξαμε ενας-ενας τα χοντρα σκοινια και αναρριχηθηκαμε υποβοηθουμενοι απ’τον επομενο στη σειρα.Ακουγονταν ιαχες απ’το κυριο καταστρωμα κι αν θυμαμαι καλα φωναζαν:’’ηηηηηρθαν!ηηηηηρθαν!’’.Ενας συναδελφος με αυστηρο υφος μας περιμενε,μας παρελαβε,ξεκινησε πρωτος και ακολουθησαμε.Μπηκαμε στο εσωτερικο του πλοιου αφου ανοιξαμε με δυσκολια μια σιδερενια πορτα που ασφαλιζονταν από οχτω μεντεσεδες.

Ο εσωτερικος διαδρομος ηταν στενος και ο σακος δεν χωρουσε στο πλαι γι αυτό και τον σερναμε με δυσκολια πισω μας.Δεξια,αριστερα και πανω απ’τα κεφαλια μας υπηρχαν σιδερενια δικτυα διαφορων χρωματισμων και διαμετρων.Ειχαν όλα κατι κοινο,σκονη παχους ενός εκατοστου!Οταν τα ακουμουσες η ατμοσφαιρα γινοταν αποπνικτικη.Οι πιο ψηλοι από εμας σκυβαν για να μην τραυματιστουν.Καθε λιγα μετρα επρεπε να πηδησουμε το εμποδιο των εσωτερικων πορτων που ηταν παρομοιες με την εξωτερικη,ευτυχως όμως διαπλατα ανοιγμενες.Το υψος μου με βοηθησε να περπαταω σχεδον ανεμελος.Με δυσκολια προσπερασαμε καποιον που συναντησαμε γιατι δυο ατομα δεν χωρουσαν διπλα-διπλα στον διαδρομο.Κατα τη διαδρομη,πριν φτασουμε στο γραφειο που μας περιμεναν,συναντησαμε κεκλιμενες ή καθετες σκαλες που αλλοτε κατεβαιναν κι αλλοτε ανεβαιναν.Σ’αυτές που κατεβαιναν υπηρχε πηχτο μαυρο σκοταδι και αναδυονταν περιεργες οσμες.Αυτες που ανεβαιναν ηταν πιο ελπιδοφορες!Ευτυχως δεν χρειαστηκε να αλλαξουμε επιπεδο γιατι θα ηταν δυσκολο με το βαρος που κουβαλουσαμε.Καποια στιγμη περασαμε μπροστα από μια καθετη καταπακτη που εβγαζε καυτο αερα και προσπερασαμε γρηγορα.Ημαστε αμιλητοι και προβληματισμενοι γιατι οι πρωτες ενδειξεις για τις συνθηκες εργασιας δεν ηταν κι οι καλυτερες.

Σπασαμε τη σιωπη μας όταν μας ρωτησαν τα στοιχεια μας στο γραφειο που οδηγηθηκαμε.Ενας συναδελφος κατι πηγε να πει χαριτολογωντας κι ο υπευθυνος του γραφειου τον κοιταξε με βλοσυρο υφος και του ειπε κοφτα:’’θα απαντας σ’ότι σε ρωτανε ,εγινα κατανοητος;ουτε περισσοτερα ουτε λιγοτερα’’.’’Μαλιστα’’ ειπε αυτος κι απ’το μυαλο ολων μας περασε η σκεψη ότι ηρθαμε στην κολαση.Η παρομοιωση δεν ηταν καθολου αυθαιρετη γιατι πηγαζε απ’το γεγονος ότι η ατμοσφαιρα ηταν αποπνικτικη λογω της υψηλης θερμοκρασιας που επικρατουσε στο εσωτερικο του πλοιου.Ο αυστηρος κυριος του γραφειου που εφερε το βαθμο του ανθυπασπιστη,εδωσε εντολη σ’έναν κατωτερο του να μας οδηγησει στα δωματια μας.Αυτος πεταχτηκε απ’την καρεκλα,ειπε ‘μαλιστα’ και μας οδηγησε δυστυχως,σε μια απ’τις κεκλιμενες μαυρες σκαλες που θα μπορουσες να τις πεις,γιατι όχι, ‘’μαυρες τρυπες ’’.

Κατεβηκαμε ένα επιπεδο πιο κατω κι ο οδηγος μας φροντισε να πατησει ένα διακοπτη για να φωτιστει ο χωρος.Καποιες μπερδεμενες φωνες ακουστηκαν σε αγριο τονο:’’Γαμω το Χριστο μου,ποιος μαλακας αναψε τα φωτα;Κλεισ’το μη σου γαμησω…’’Ο συνοδος μας το’κλεισε αμεσως και ανοιξε ένα πιο διακριτικο χρωματος κοκκινου.Με μια γρηγορη ματια διακριναμε καμια δεκαπενταρια τριαδες από κουκετες,καλτσες πεταμενες στο δαπεδο,έναν καδο απορριματων που’χε ξεχειλησει και μια απαισια μυρωδια ποδαριλας και ιδρωτιλας μας εσπασε το ρουθουνι.’’εδώ θα κοιμηθειτε μαζι με αλλους 58…’’μας ειπε οσυνοδος και γελασε ειρωνικα.Αρκετα χρονια μετα εμαθα ότι η φιλοσοφια των Αμερικανων κατά την κατασκευη των πολεμικων τους πλοιων διαφερει κατά πολύ από αυτή των Ευρωπαιων.Οι πρωτοι νοιαζονται μοναχα για το επιχειρησιακο κομματι και αδιαφορουν για τις ενδιαιτησεις και τις συνθηκες διαβιωσης του πληρωματος.Ευκολα μπορει να φανταστει κανεις γιατι συμβαινει αυτό ,αν αναλογιστει ότι οι Αμερικανοι στελνουν τα πλοια τους να πολεμησουν σ’ολο τον κοσμο για να αποκαταστησουν …την παγκοσμια ειρηνη!Απο την άλλη πλευρα οι Ευρωπαιοι φροντιζουν να κατασκευαζουν πιο βιωσιμα πολεμικα πλοια γιατι τα περισσοτερα ταξιδια τους είναι ‘τυπου κρουαζιερας’,εκτος κι αν δεχτουν πιεσεις να συνδραμουν στις ειρηνευτικες αποστολες των Αμερικανων.

Ο οδηγος μας, ειτε γιατι ηταν συνηθισμενος ειτε γιατι ειχε προβλημα με το διαφραγμα του,εδειξε να μην τον ενοχλει η μυρωδια του θαλαμου.Αφου μας εδωσε τις πρωτες οδηγιες,αποχωρησε,μας αφησε να τακτοποιηθουμε και μας εδωσε ραντεβου για αργοτερα.Κατα περιεργο τροπο τα κρεβατια που μας εδειξε ηταν όλα τα κατω-κατω απ’τις τριαδες.Χαρηκαμε βεβαιως γιατι θα’ταν πιο ευκολο να τα στρωνουμε αλλα παραξενευτηκαμε γιατι ειθισται στο στρατο οι νεοι να περνουν τα πανω κρεβατια.Μετα από τρεις μερες αναθεωρησαμε καθως μια δεξαμενη πετρελαιου ξεχειλησε και όλα τα κατω κρεβατια πλημμυρισαν και καταστραφηκαν σχεδον όλα τα ρουχα που’χαμε στους αποθηκευτικους τους χωρους.’’Ετσι εξηγουνται τα προνομια…αμοιροι νεοεπιβιβασθεντες…’’Ενας απεσταλμενος μας ειδοποιησε ότι θα’ρθει βαρκα να μας παρει και χαριστικα μπορουμε αποψε να διανυκτερευσουμε σπιτι μας,λογω του επικειμενου ταξιδιου,αλλα αυριο πρεπει να επιστρεψουμε νωρις το πρωι,προετοιμασμενοι με σωβρακοφανελες και αλλαξιες για εφταημερο εν πλω.Αν και δεν ξεραμε τι εστι ταξιδι εν πλω,η ανακοινωση μας γεμισε χαρα γιατι θα αποχωρουσαμε απ’το σιδερενιο μπουντρουμι,εστω για αποψε.

Την επομενη χαραματα επιβιβασθηκαμε ξανα στο πολεμικο πλοιο .Τα μεγαφωνα φωναξαν και εγινε μια ‘’κληση απαντων’’όπως αποκαλειται.Το πληρωμα μαζευτηκε για να παρουμε παρουσιες και στη συνεχεια πηγαμε στα ποστα εργασιας μας.Δυστυχως το ποστο μου ηταν το υπογειο που’βγαζε ‘φωτια και λαβα’,και όπως αργοτερα εμαθα,ηταν το λεβητοστασιο του πλωραιου συγκροτηματος.Κατεβηκα γρηγορα την καθετη σκαλα που οδηγουσε δυο επιπεδα κατω απ’τον εσωτερικο κυριο διαδρομο.Ημουν βιαστικος,όχι από χαρα,αλλα γιατι καιγανε οι χειρολαβες τις σκαλας και δεν μπορουσες να τις πιασεις.Το λεβητοστασιο ειχε γυρω στους 35 βαθμους κελσιου εκτος από καποια μεμονωμενα σημεια που δροσιζονταν από αεραγωγους.Η υποδοχη που μου εγινε ηταν ένα τυπικο καλωσορισμα που συνοδευονταν από μερικα ειρωνικα σχολια.Ενας επικελευστης,ανωτερος μου φυσικα,με ρωτησε το ονοματεπωνυμο και μερικα αλλα τυπικα που δεν θυμαμαι .Σαν με ειδε λιγο μαζεμενο,πηρε υφος και μου ειπε ‘’θα σου κανω ένα τεστ για να βγαλω ορισμενα συμπερασματα’’ και στη συνεχεια με ρωτησε ποσο κανει 7 επι 6.Εγω νομιζα ότι μου κανει πλακα και του απαντησα με σοβαρο υφος ότι 7 επι 6 κανει 36.Με κοιταξε περιφρονητικα και ειπε:’’Παλι αχρηστα κορμια μας στειλανε’’ , κουνησε και το κεφαλι καπως και συνεχισε:’’…καημενε που να καταλαβεις;το γυμνασιο το’χεις βγαλει;’’

‘’Εχω τελειωσει το λυκειο αλλα δεν καταλαβαινω τι σχεση εχει…’’

‘’αν εχει σχεση!εγω που με βλεπεις εχω βγαλει τη Σιβιντανιδειο Σχολη.Ξερεις τι εστι Σιβιντανιδειος;’’

Θυμαμαι το ειπε με τετοιο στομφο λες κι ειχε βγαλει το Χαρβαρντ.Ημουνα ρακος ψυχολογικα γιατι ο τυπος με αντιμετωπιζε λες κι ημουν σκουπιδι.Σκεφτομουν ότι δεν είναι δυνατον να’χω προισταμενο αυτόν τον ηλιθιο.Βεβαιως κι ειχα κάθε δικαιωμα να σκεφτω ότι ηταν ηλιθιος κι ας μην τον ηξερα.Πώς να χαρακτηρισω έναν ανθρωπο που δεν με ξερει,θεωρει δεν ξερω και γω τι για μενα,και επιβεβαιωνει την αυθαιρετη εντυπωση που εχει μ’ένα εξισου αυθαιρετο τεστ προπαιδειας !Ας μην αναφερθω και στο απαξιωτικο υφος που ειχε και δεν δικαιολογειται σ’οποιοδηποτε γνωστικο επιπεδο κι αν ανηκα.Επνιξα την οργη μου και τον αφησα να ικανοποιησει τα κομπλεξ που αναμφισβητητα ειχε.Ξαναπηρε το λογο και μου ειπε αυταρχικα:’’παρε κουβα,σφουγγαριστρα και συρματινη βουρτσα και θα καθαριζεις καθ’ολη την εξαωρη βαρδια σου’’.Εκτελεσα και σημειωνω για να σας κατατοπισω ότι το 24ωρο χωριζονταν σε τεσσερεις 6ωριες εκ των οποιων ειχα βαρδια τις δυο από αυτές,θεωρητικα τουλαχιστον ,γιατι πρακτικα στα πρωιμα εκεινα χρονια δουλευα τουλαχιστον 18 ωρες την μερα.Kαι σ'αυτο τον κυκλο των βαρδιων διακρινεις δυο χαρακτηριστικες συναισθηματικες καταστασεις.Διακρινεις την ανακουφιση στα χαμογελαστα προσωπα αυτων που παραδιδουν βαρδια και απο την αλλη βλεπεις την απογοητευση στα αγουροξυπνημενα προσωπα αυτων που παραλαμβανουν βαρδια.Και δεν ειναι λιγες οι φορες που συναντιουνται στο διαδρομο οι μεν με τους δε και δε μιλιουνται μεταξυ τους γιατι νοιωθουν ενα συναισθημα παρομοιο με το μισος,που ευτυχως διαρκει μοναχα το επιμαχο μισαωρο της αλλαγης βαρδιας.Τελοσπαντων, στην πρωτη εκεινη βαρδια,επι εξι ωρες καθαριζα κι ειχα και τον μαλακα να με επισκεπτεται καπου-καπου να μου αραδιαζει τα κομπλεξικα του.

Σαν εφθασε το τελος της βαρδιας,κατά τις δυο το μεσημερι,εφυγα εξουθενωμενος απ’το λεβητοστασιο και πηγα στην τραπεζαρια να φαω μεσημεριανο.Το πρωτο εκεινο μεσημεριανο μού θυμισε ταινιες με φυλακισμενους.Αργοτερα μου ‘γιναν συνηθειο αυτές οι καταστασεις και τις καταπια όπως πολλα αλλα στραβα του στρατου,και θα’λεγα μαλιστα ότι σιγα σιγα επαθα ένα ειδος ανοσιας και εγινα ασυμπιεστος κατά μια εννοια…Με υποδειξη ενός συναδελφου πηγα στα πινακοπλυντηρια να παρω σκευη και κουταλοπιρουνα για να μπω στην ουρα να σερβιριστω.Χρεη πλυντηριου εκανε ενας ναυτης που φορουσε μια στολη γεμετη λιγδα,προσπαθουσε να πλυνει ,αν και εδειχνε να μην τον ενδιαφερει.Δεκαδες δισκοι ηταν πεταμενοι δεξια κι αριστερα και τα αποφαγια ειχαν βουλωσει τους νεροχυτες.Επικρατουσε ένα χαος κι αυτος ο ανθρωπος ηταν τοσο βρωμικος,που δεν ηθελα σε καμια περιπτωση να μου πλυνει τα μαχαιροπιρουνα μου.Και πραγματι ετσι εγινε.Δεν μου τα’πλυνε γιατι κοπηκε το νερο.Περιμεναμε ασκοπα ένα τεταρτο.Τοτε παρατηρησα τον μπροστινο μου κι εκανα ότι κι αυτος.Πηρα το πιρουνι μου και το εσυρα στο υφασμα του δεξιου ποδιου για να καθαρισει.Στη συνεχεια πηρα ένα δισκο και καθαρισα με μια χαρτοπετσετα τα υπολειμματα του προηγουμενου.

‘’Αμα πειναει ο ανθρωπος κανεις να μην τον κρινει…’’

Με δυσκολια μετα από πολύ ωρα στην ουρα,σερβιριστηκα,αγνοωντας τις κατσαριδες που βολταρανε στο μαγειριο.Καθησα τελικα σ’ένα τραπεζι μαζι με τεσσερεις αλλους.Στην πρωτη μπουκια καταρριφθηκε ο μυθος για την ποιοτητα του φαγητου του πολεμικου ναυτικου.Δευτερη μπουκια δεν προλαβα να βαλω στο στομα μου γιατι με διεκοψε ο απεναντι:

‘’…εδώ που καθησες καθονται μοναχα οι παλιοι…παρε το δισκο σου και πηγαινε αλλου να φας…’’

Προσπαθησα να του εξηγησω οσο πιο ευγενικα γινεται ότι δεν υπηρχε άλλη θεση,αλλα αυτος συνεχισε τα δικα του.Εκρινα σκοπιμο να τον αγνοησω.Τοτε,σηκωθηκε,πηρε το δισκο του,πλησιασε διπλα μου και αδειασε τα υπολειματα του φαγητου του στο δισκο μου.Δεν ξερω ποιοι λογικοι συνειρμοι με κρατησαν ψυχραιμο.Σηκωθηκα κι εφυγα νηστικος.

Βγηκα στο κυριο καταστρωμα για να ηρεμησω και αναψα τσιγαρο,τροπος του λεγειν,καθως δεν καπνιζω.Αγναντευα τον μακρινο οριζοντα και φανταζομουν ότι καπου στο βαθος ηταν στερια και το ζεστο σπιτακι μου…Υστερα από μια ωρα ονειροπωλησης πηρα το δρομο για την κουκετα μου.Παρ’ότι πιστευα ότι οι κανονες υγιεινης πρεπει να τηρουνται αυστηρα,δεν καταφερα να πεισω τον εαυτο μου να κανει ντους και επεσα στο κρεβατι με τα ρουχα,κουρασμενος και καταιδρωμενος.Για πρωτη φορα εδωσα αλλοθι σ’αυτους που κοιμονταν στον ιδιο χωρο,αυτους που τους ειχα χαρακτηρισει ‘λιγδιαρηδες’ όταν πρωτοκατεβηκα και με πηρε η μποχα.Λιγο πριν με παρει ο γλυκος υπνος στην αγκαλια του,ανοιξα το ντουλαπακι μου,δραστηριοποιηθηκαν μερικες κατσαριδες,τις μετρησα όπως μετραμε τις κοτες στο κοτεσι,ηταν ολες εκει,αφησα το πορτοφολι μου και κλειδωσα πριν το σκασει καμια τερεζα.Αναθεμα κι αν κοιμηθηκα δυο ωρες.Ηρθαν και με ξυπνησαν προωρα γιατι ειχε πεσει δουλεια στο λεβητοστασιο.Ή τουλαχιστον αυτό μου ειπαν…Κατεβηκα και δουλεψα τρεις ωρες εκτος βαρδιας κι άλλες εξι γιατι εφθασε η ωρα της βαρδιας.Τελειωσα δυο η ωρα μετα τα μεσανυχτα κι ημουν κατακοπος.Εφυγα τροχαδην για να επισπευσω το ντους και να κερδισω οσο περισσοτερο χρονο υπνου!

Η ουρα στις ντουζιερες ηταν μεγαλη ,λειτουργουσε μονο μια από τις τεσσερεις και αναγκαστικα περιμενα υπομονετικα.Δυστυχως όμως δεν εκανα ντους γιατι το νερο κοπηκε.Μου εξηγησαν ότι αυτό συμβαινει καθημερινα γιατι τα αποθεματα νερου είναι λιγα,ο αφαλατωτης υπολειτουργει και όπως χαρακτηριστικα ειπαν:’’…οποιος προλαβε τον Κυριο ειδε…’’.Καποιος άλλος προσθεσε ότι ειχε τυχει να’χουν τα νερα κλειστα και να μην εχουν κανει μπανιο μια ολοκληρη βδομαδα!Δεν τον πολυπιστεψα .Σ’ένα κατοπινο ταξιδι το βιωσα κι αυτό και αναγκαστηκα όταν βγηκα σ’ένα νησι να παω να νοικιασω δωματιο για να κανω μπανιο επειτα από δεκα μερες!Παντως εκεινη την πρωτη βραδια εν πλω δεν καταφερα να κανω μπανιο.Εφυγα απογοητευμενος απ’τις ντουζιερες και πηγα να κοιμηθω.Αυτος ο κυκλος βαρδια-υπνος-βαρδια-υπνος συνεχιστηκε και τις επομενες μερες του ταξιδιου και τελικα,μετα από μερικα ταξιδια εγινε συνηθεια.

Μετα από αυτές τις γλυκοπικρες αναμνησεις των πρωτων ημερων στο πολεμικο ναυτικο,δεν μπορω να μην αναφερω την τηλεφωνικη συνομιλια που ειχα μ’ένα θειο μου που’ταν μες στα πραγματα καθως ηταν χρονια στο Ναυσταθμο.Η συνομιλια πραγματοποιηθηκε λιγες μερες πριν μπω στο πολ.ναυτικο,όταν μου αναγγελθηκε ότι ημουν στους επιτυχοντες;

(ντριιιιν,ντριιιιν)

-παρακαλω

-ελα θειο ο Νικος ειμαι,με πηραν στη δουλεια…

-τι ειδικοτητα;

-Μηχανικος,θα ειμαι σε καραβι…ξερεις αν θα ταξιδευω;…γιατι ξερεις…δεν θελω να ταξιδευω…αν εχει ταξιδια να μην καταταγω…

-όχι μην φοβασαι,το πολύ-πολύ να κανετε καμια περιπολια 2 ή 3 μερες το μηνα. Γυρω-γυρω απ’το νησι…

-Α,ενταξει…γιατι ανησυχησα…καληνυχτα.

Μετα από 12 χρονια υπηρεσιας,αν τα αθροισω,εχω στις πλατες τουλαχιστον 4 χρονια εν πλω κι αλλα 3 χρονια εικοστετραωρες υπηρεσιες,δηλαδη εφτα απ’τα δωδεκα χρονια μες στη λαμαρινα!Κι εχω ταξιδεψει Ιταλια,Γαλλια,Ισπανια,Βουλγαρια,Ρουμανια,Ρωσια,Ουκρανια.Αγγλια ,Ολλανδια,Αιγυπτο,Περσικο κολπο…(γυρω απ’το νησι όπως το’χε πει ο θειος…εκτος κι αν εννοουσε το μεγαλο νησι την Αφρικη…).

Δεν ξερω αν τελικα πρεπει να τον κατηγορω τον θειο μου ή να τον ευγνομονω.Γιατι’ κακα τα ψεμματα’,ο,τι ειμαι το οφειλω κατά ένα μεγαλο ποσοστο σ’αυτή την κωλοδουλεια,στα ταξιδια,στις εμπειριες που συνελλεξα απ’τα ταξιδια,στις ατελειωτες ωρες περισυλλογης στα εν πλω,σ’ολες αυτές τις δυσκολες συνθηκες που με καναν πιο δυνατο…Που είναι όμως εκεινη η περηφανια που ενοιωσα όταν μου ανηγγειλαν ότι θα φορεσω την στρατιωτικη στολη;Μην ταχα χαθηκε μεσα στις φουρτουνιασμενες θαλασσες που ταξιδεψα;Ή μηπως κρυφτηκε στ’αμπαρια του πλοιου;Που είναι η διαθεση για χιουμορ που ειχα όταν ειπα στην μανα μου ‘’Μανα θα παω στα καραβια…’’:…Θυμαμαι ημουν τοσο χαρουμενος τοτε…εγω ημουν χαρουμενος και η μανα μου εκλαιγε…εγω εκανα αποχαιρετηστηρια γλεντια κι η μανα μου βουρκωνε…’’μανα θα παω στα καραβια…’’

Λιγους μηνες μετα καταλαβα ποσο λαθος ειχα που πικαριζα τη μανα μου…λιγους μηνες μετα όταν ακουγα στα εν πλω ξανα το στιχο και δεν μου’μοιαζε πλεον καθολου αστειος…Αστειος πλεον ημουνα εγω που βουρκωνα καταμεσις πελαγου…Δικαια τιμωρια!Κι ακομα ξεπληρωνω το παλιο χρεος μου προς την μανα μου…